دکتر ابراهیمی دینانی : عشق منهای عقل یعنی «غریزه حیوانی محض» ! 

عشق منهای عقل با غریزه حیوانی هیچ فرقی نمی کند. غریزه می خواهد ولی نمی داند چه چیزی را می خواهد. اما هدایتگر عشق، عقل است. نه عقل بازاری، دوتا عقل داریم: یکی عقل بازاری سودجوست که فقط سود می خواهد و صرفاً مادی و محدود است اما دیگری عقل الهی است، آن عقل می خواهد به مقامات بالاتر برود و اسرار را کشف کند. 

عقل بازاری، عقل اقتصادی و عقل دنیوی که به اینها می گوییم ،عقل جزئی ست و فقط به منافعش می اندیشد. اما عقل کلی چطور؟! گاهی بر خلاف منافع مادی اش عمل می کند!

انسان هایی را دیده اید که می روند و در یک راهی کشته یا شهید می شوند؟ آیا بی شعور اند یا بی عقل اند؟
سقراط می توانست از زندان فرار کند، مریدانش گفتند ما می توانیم تو را فراری بدهیم، گفت نه! چرا؟ چون عقلش می گفت به قانون احترام بگذار، جام شوکران را سر کشید درحالی که می توانست فرار کند. این عقل است ! در حالی که اگر سودجو بود فرار می کرد. عقلی که ما می گوییم منظور عقل کلی ست، نه عقل جزئی سودپرست دنیوی. عقلی که کاشف حقیقت است.

گر کسی وصف او ز من پرسد
بیدل از بی نشان چگوید باز
عاشقان کشتگان معشوقند
بر نیاید ز کشتگان آواز

گلستان سعدی